TEST: Canon RF 50 mm f/1.2L USM – prawie tak dobry, jak kosztowny.

     Pamiętacie czyj obiektyw testowałem na blogu jako ostatni? Tak, Canona. I, tak, pięćdziesiątkę. Ale jak widać nie tylko nieszczęścia chodzą parami, canonowskie standardy również. Pewnie dlatego teraz w ręce wpadło mi najnowsze tego typu szkło, już z bezlustrowym bagnetem RF. To pierwsza z różnic pomiędzy tymi obiektywami. Bardzo wielu różnic. Nie trzeba się nawet bliżej przyglądać, by stwierdzić, że one są wręcz swymi przeciwieństwami.

     Jeśli najpierw chcecie bliżej poznać Canona EF 50 mm f/1.8 STM, to zapraszam do przeczytania jego testu. Tu tylko na szybko go scharakteryzuję. To nieduży, lekki, bardzo tani, a do tego zupełnie przyzwoity obiektyw. Poza zdjęciami pod światło, kiedy potrafi bardzo niemiło zaskoczyć. Ale jednocześnie, po lekkim przymknięciu, pod względem szczegółowości zdjęć umie sprostać wymaganiom 50-megapikselowej matrycy EOSa 5DsR.

     Czym różni się RF 50/1.2? Katalogowo, to wszystkim. Żeby nie przedłużać: waży równo kilogram. Nieźle jak na standard, prawda? Maksymalny otwór względny f/1,2 oczywiście trochę go usprawiedliwia. Ale poprzednia, lustrzankowa canonowska „pięćdziesiątka” f/1.2 miała masę o ponad 40% mniejszą. I liczyła 6,5 cm długości, podczas gdy model RF 10,5 cm. A z założoną osłoną przeciwsłoneczną 16,5 cm. „Słuszną linię ma nasza władza!” Ale lekko to już było. Pisałem o tym na blogu, ale powtórzę. Po pierwsze obiektyw ma tworzyć wysokiej jakości obraz na matrycy, a nie na filmie. A tu pomaga możliwie prostopadłe rzucenie promieni światła. Po drugie, ta matryca ma 70, 80, a może i 100 Mpx, bo pewnie na tyle projektowane są obecnie najlepsze szkła. Przy tych założeniach nie ma szans na stworzenie krótkiej konstrukcji. Albo inaczej: jej wydłużenie bardzo ułatwia sprawę. Tak to wygląda zarówno u Canona, jak i u Tamrona, Nikona, Zeissa. 9-, czy też 10-centymetrowej długości stałki 35 albo 50 mm nie są niczym niezwykłym. I niestety tak to będzie od teraz wyglądało.

     Nadal mam jednak nadzieję, że wzrostowi gabarytów optyki nie zawsze będzie towarzyszył wzrost jej cen. Dla tego standardu Canona niestety jest za późno. Jego już wyceniono i to tak, że uszy urywa. Lustrzankowy 50/1.2 kosztuje nieco ponad 5000 zł, a nowy RF przejął po nim owe 5. Co prawda w dość oryginalny, niemniej efektowny sposób: ma pięciocyfrową cenę. Trzeba za niego zapłacić ponad 11000 zł, co jest jedną z oryginalniejszych cen jasnych stałek – standardowych lub podobnych. Chętni na to szkło widząc jego cenę dostają spazmów ze śmiechu. Inni zgrzytają zębami ze złości. A potem obie grupy zgodnie pukają się w czoło.

     OK, ale czy jest coś, co taką cenę może uzasadnić? Tak, jeśli obiektyw okaże się wzorcem. Co oczywiście nie znaczy, że wówczas ludziska rzucą na niego. O, na pewno nie! Ale każdemu producentowi przyjemnie byłoby mieć w ofercie obiektyw, który na DxO Mark dostaje 60 punktów, a Optyczni podsumowują test jednym tylko słowem. Albo i bez słów. Bo u nich im lepsze szkło, tym krótszy komentarz końcowy.

     Czy obrazek z tej „pięćdziesiątki” rzeczywiście okaże się wzor(c)owy, dowiecie się później. Teraz kilka słów o konstrukcji obiektywu i reszcie jego parametrów katalogowych.

     Z zewnątrz jest trochę plastiku, ale obiektyw nic z tego powodu nie traci na solidności. Tak go w każdym razie czułem podczas testu. Palce same trafiają na szeroki pierścień ostrości, ale dopiero po dniu pracy obiektywem zorientowałem się, że nie wszystkie palce. Nie dotyczy to wskazującego, któremu – jak się domyśliłem – wyznaczono zadanie obsługi drugiego pierścienia. Jest nim umieszczony z przodu obiektywu pierścień „funkcyjny”. Możemy mu przypisać zmienianie przysłony, czasu bądź korekcji ekspozycji albo czułości. Dobrym pomysłem konstruktorów są dwie opcje działania: zmiana wartości następuje przy samym obracaniu nim, bądź dodatkowo przy połowicznym wciśnięciu spustu migawki. Drugi sposób przydaje się gdy chcemy się zabezpieczyć przed przypadkową zmianą ustawień przy nieumyślnym poruszeniu pierścienia. Czego mi brakuje, to wyłączenia kliknięć pierścienia, co przydałoby się to filmowcom, żądającym bezszmerowej pracy obiektywu oraz płynnej zmiany parametrów. Coś takiego umożliwiają niektóre obiektywy Sony. Niby Canon jest zwierzęciem znacznie mniej „filmowym” niż Sony, niemniej taka funkcjonalność i u niego byłaby mile widziana.

     Bogato wygląda też customizacja pierścienia ostrości. Możliwe to jest dzięki elektronicznemu połączeniu go z odpowiedzialnymi za ostrzenie elementami optyki. Po fotograficznemu można to wyrazić prościej: focus by wire. Wielu tego nie lubi, ale w wykonaniu Canona rzecz wygląda przyzwoicie. Po pierwsze z powodu bardzo płynnego oporu pierścienia, nieco rosnącego wraz z szybkością obracania. Po drugie, dzięki możliwości wybrania kierunku obracania pierścienia – ∞ po prawej albo po lewej. Trzecie, to ukłon w stronę filmowców: „mechanizm” ostrzenia może mieć – na życzenie – stałe przełożenie, niezmienne od prędkości obracania pierścienia. Ale jeśli tylko chcemy, pierścień może pracować „po fotograficznemu”: szybki obrót – błyskawiczna zmiana ostrości, powolny – bardzo precyzyjna.

     Z przodu obiektywu znajduje się bagnetowe mocowanie dość długiej osłony przeciwsłonecznej oraz gwint mocowania filtrów 77 mm. O filtrach będzie jeszcze mowa, gdyż w tym szkle spełniają one pewną dodatkową rolę.

Źródło: Canon

     Najpierw jednak przejdę do wnętrza canonowskiej pięćdziesiątki. Upchnięto tam aż 15 soczewek. W tym zestawie są trzy elementy asferyczne, jeden ze szkła o obniżonej dyspersji UD oraz jeden pokryty specjalną warstwą przeciwodblaskową ASC (Air Sphere Coating), wyjątkowo skutecznie zmniejszającą prawdopodobieństwo powstawania odblasków. Czego brakuje wewnątrz tego obiektywu? Pierwsze – co nie dziwi – układu stabilizacji obrazu. Cóż, w tak jasnych szkłach bardzo trudno w sensowny sposób zmieścić jeszcze i jego. Za to drugiego nieobecnego mało kto przewidział. Jest nim bowiem system wewnętrznego ogniskowania. Dziwne, prawda? W nowoczesnym, drogim obiektywie, ostrość ustawiać trzeba ruchem całego układu optycznego. No, po prawdzie to nie całego, a jedynie 11 „przednich” soczewek. Bo cztery tylne pozostają nieruchome. Wewnętrzne ogniskowanie fajna rzecz, ale jego brak jest dla mnie wyraźnym sygnałem, że konstruktorzy bardziej dbali o jakość obrazu tworzonego przez to szkło, niż o szybkość autofokusa. Ta rzeczywiście nie zachwyca, choć też nie ma co na nią specjalnie narzekać. By jednak ci co narzekają urzędowo, nie narzekali, bądź narzekali mniej, obiektyw wyposażono w limiter odległości. Zamiast więc pracować w pełnym zakresie 0,4 m – ∞, możemy wybrać węższy 0,8 m – ∞. Oznacza to ograniczenie skali odległości o połowę, a więc i dwukrotnie krótszy czas błądzenia autofokusa który się pomylił i musi przejechać całą drogę tam i z powrotem.

     Drobne sprostowanie: skala odległości to w tym wypadku licentia poetica. Takiej skali po prostu nie ma. Nie ma żadnego okienka z cyferkami. Jasne, focus by wire, więc klasyczną skalę odległości trudno zaimplementować. Jednak niektórzy potrafią. Olympus zrobił to z użyciem przesuwanego osiowo pierścienia ostrości, a Zeiss i Nikon wbudowały w niektóre obiektywy cyfrowe wyświetlacze. Szkoda, że Canon nie skorzystał z któregoś z tych rozwiązań – najlepiej tego drugiego.

Źródło: Canon

    Wracam do tematu braku wewnętrznego ogniskowania. Jego skutkiem jest osiowy ruch przednich członów optyki. Mają one niebyt dużą średnicę, stąd ten ruch odbywa się wewnątrz obudowy obiektywu i nie skutkuje zmianami jego zewnętrznej długości. Jednak ma on wpływ na stopień uszczelnienia całej konstrukcji. Łatwo zabezpieczyć przed pyłem i kroplami wody szczeliny przy pierścieniach, trudniej szczelinę wokół członu przesuwającego się osiowo. Stąd w danych technicznych canonowskiej pięćdziesiątki znajdziemy taki passus: „uszczelnienia – TAK, pod warunkiem, że wkręcisz filtr”. Bo dzięki niemu obiektyw staje się „zamknięty” od przodu i kwestia obniżonej szczelności wokół członu ostrzącego staje się nieistotna.

     OK, tyle teoria, czas przejść do praktyki, czyli co standard Canona pokazał w testach jakości obrazka. Pokazał dużo ciekawych rzeczy. Po pierwsze dużo szczegółów. Myślę, że pokazałby znacznie więcej gdyby tylko Canon miał w ofercie aparat z matrycą o poważnej rozdzielczości. Mam na myśli 42-47 Mpx jak u bezlustrowych konkurentów albo 50 Mpx u własnego EOSa 5Ds/R. Niestety na razie dostępne jest „zaledwie” 30 Mpx EOSa R, więc test oparłem na tym co on może zaoferować.

Podczas testu regularnie nadziewałem się na "barierę
1/8000 s". Co zresztą nie dziwi w sytuacji, gdy obiektyw
jest tak jasny. Szkoda, że migawka elektroniczna EOSa R
nie potrafi odmierzać czasów krótszych niż szczelinowa.

     Jeśli chodzi o rozdzielczość jest bardzo dobrze. W teście z udziałem tablicy testowej obiektyw ładnie błysnął. Maksimum co osiągnął, to 3400 / 3200 lph (środek/brzeg) w zakresie przysłon f/2.8-5.6. Ale pełen otwór, o który można by się obawiać – to przecież szkło f/1.2! – prezentuje zaledwie o 200 lph mniej, czyli 3200 / 3000 lph. Bomba! Od f/8 zaczyna się bardzo powolny, „dyfrakcyjny” spadek rozdzielczości. Nie, nawet nie to. Po prostu stopniowo pojawia się „mydełko”. Dla f/11, ba, nawet dla najmniejszego dostępnego otworu, czyli f/16 nadal jest lepiej niż przy otwartej przysłonie, bo 3200 / 3100 lph. To ciekawe, gdyż przy f/16 spodziewałem się wyraźnego spadku. Druga ciekawostka, to praktyczny brak wpływu na tę „studyjną” rozdzielczość funkcji korekcji dyfrakcji. Włączona, czy nie, efekty są praktycznie identyczne. To w odróżnieniu od „prawdziwych” zdjęć, kiedy to owa korekcja zdecydowanie się przydaje.

     Koma, astygmatyzm… – nie ma o czym pisać.

Kadr do testu szczegółowości obrazu. Wycinki poniżej.

Środek klatki. Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości. 

Brzeg klatki. Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Plenerowa szczegółowość obrazu prezentuje się bardzo podobnie jak ta studyjna. Czyli w całym zakresie przysłon obiektyw pracuje niemal identycznie. W centrum klatki widać ciut mniej szczegółów przy f/1.2 i f/16 oraz dostrzec można, że optimum stanowią okolice f/4. Na brzegach spadek jakości przy mocniej otwartej przysłonie jest wyraźniejszy, szczególnie przy f/1.2. Ale o żadnej tragedii nie ma mowy. Tu najlepsze wyniki też osiągamy przy f/4. Podczas wykonywania prezentowanych powyżej zdjęć z powiększonymi wycinkami, aktywowałem korekcję winietowania obiektywu, by ściemnienie obrzeży kadru nie utrudniało oceny szczegółowości. Korekcja aberracji chromatycznej była wyłączona, ale tej wady na zdjęciach jakoś nie widać. Nie widać, bo ona po prostu nie występuje. No, prawie, bo z rzadka, na niektórych kadrach pojawiają się słabe jej ślady. To o bocznej, czy też poprzecznej aberracji chromatycznej. Jednak o jej osiowej odmianie nie mogę napisać nic innego, gdyż i ona występuje w minimalnych dawkach. A i to nieczęsto.

Kadr do testu wpływu dyfrakcji na szczegółowość obrazu.
Wycinki poniżej.

Górny rząd z wyłączoną, dolny z włączoną korekcją dyfrakcji.
Kliknij zdjęcie by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Drugą, równie rzadką i równie pożądaną cechą superjasnych szkieł, którą napotykamy w tej canonowskiej pięćdziesiątce, jest zupełny brak aberracji sferycznej. Nie musimy się więc niepokoić Focus Shiftem, czyli przesunięciem płaszczyzny ostrości przy zmianie przysłony. No, jak na razie testowane szkło w pełni zapracowuje swoją jakością na cenę jedenastu tysięcy złotych.

     Z ceną nie kłóci się też dystorsja. Jest to słabiutka „beczka”, widoczna tylko gdy… nie, właściwie to zupełnie niewidoczna. Odkształca linie biegnące wzdłuż boku klatki o 0,2%, więc naprawdę nie ma się czym przejmować.

Aberracja chromatyczna pojawia się rzadko, ale jednak. Zdjęcie wykonane przy f/1.2.
Wycinki poniżej.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości. 

     Jak można się było spodziewać, z winietowaniem nie jest już tak pięknie. Ale i tu bez tragedii. A jak na superjasny obiektyw, wręcz bardzo dobrze. Przyjrzycie się zdjęciom, które publikuję poniżej. Górny rząd to klatki wykonane z wyłączoną korekcją winietowania, dolny – z włączoną. Bez korekcji winietowanie jest przy f/1.2 silne i wyraźne. Ściemnienie rogów kadru osiąga poziom rzędu 2 EV, ale gorzej, że jest ostre, czyli szybko narasta w ich pobliżu. Użycie f/1.4 pomaga niewiele, czego zresztą należało się spodziewać, bo to tylko symboliczne przymknięcie. Jednak już f/2 oznacza wyraźną poprawę, a przy f/2.8 w zasadzie nie ma się już czego czepiać. Poza jednym: winietowanie, choć słabe, pozostaje ostre. Oczywiście widać to tylko na motywach tak „gładkich” jak ten. Pełnia szczęścia następuje dopiero przy f/4. Włączenie korekcji winietowania bardzo poprawia sytuację. Wydaje się, że podobnie jak u Sony, tak i u Canona funkcja ta nie tylko rozjaśnia okolice rogów kadru, ale także lekko ściemnia środek. Pomaga to złagodzić wizualny efekt winietowania bez znacznego rozjaśniania naroży, co w pewnych sytuacjach może prowadzić do pojawienia się tam szumów. W efekcie, już przy otwartej przysłonie winietowanie staje się łagodne, stąd słabo widoczne. Przy f/1.4 tradycyjnie lekka poprawa – jak dla mnie jest już całkiem OK, a przy f/2 sprawy mają się świetnie.

Górny rząd to zdjęcia z wyłączoną, dolny z włączoną korekcją winietowania.

     Fotografowanie tym obiektywem pod światło również odbywa się bezstresowo. Niby soczewek ponad dwa tuziny, więc można by liczyć na mnóstwo blików, ale tak nie jest. Trzeba naprawdę złośliwie umieszczać źródło światła w kadrze, by na zdjęciach zobaczyć nieciekawe efekty. Nie, idealnie nie jest, ale podstaw do narzekań nie ma zbyt wiele.

Przeważnie pod światło wszystko jest OK...

...ale czasem nie bardzo. Zwłaszcza gdy aparat niepotrzebnie zwiększy ekspozycję.

     Na koniec kwestia trudna i niejednoznaczna: wygląd nieostrości. Po polsku: boke. Zasadniczo i całościowo, to jest dobrze. Problem jest tylko jeden: gałęzie. Zdecydowanie nie jest to motyw, który standard Canona lubi widzieć nieostro. A może i lubi, ale gdy już zobaczy, to robi w nich bałagan. Na zdjęciach wyglądają one nerwowo, a ich kontury mnożą się. Mi to się nie podoba, ale gusta są różne. Z pewnością i efekty tworzone przez to szkło znajdą swoich amatorów. Sami możecie to ocenić na zdjęciach, które publikuję poniżej. Są to niekadrowane JPEGi prosto z aparatu, wykonane przy natywnej czułości ISO 100, z wyłączonymi korekcjami wad optycznych. Ewentualne odstępstwa wymieniam w podpisach.

Przysłona f/3.5.

Przysłona f/2.8.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/2.5.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/3.5.

Przysłona f/6.3.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/4.

Przysłona f/2.8. Korekcja ekspozycji +1/3 EV.

Przysłona f/4. Korekcja ekspozycji +1/3 EV.

Przysłona f/8. Korekcja ekspozycji +1/3 EV.

Przysłona f/5.6. Korekcja ekspozycji +1/3 EV.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/3.5.

Przysłona f/1.8.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.8.

Przysłona f/1.6.

Przysłona f/1.2. Lekko przycięte z prawej.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/2.

Przysłona f/8.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/2.

Przysłona f/5.6.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/2.

Przysłona f/2.8. Przycięte od dołu.

Przysłona f/2.8. Przycięte po bokach.

Przysłona f/2.8. ISO 800.

Przysłona f/1.2. Korekcja +2/3 EV. Przycięte od dołu.

Przysłona f/1.2.

Przysłona f/1.2. Korekcja -2/3 EV. Przycięte od prawej.

Przysłona f/1.2. Korekcja -1/3 EV.

Przysłona f/1.2. HDR z lekko rozjaśnionymi cieniami.

Przysłona f/1.2. Korekcja -2/3 EV.

Przysłona f/2.8. ISO 1600. Przycięte z prawej.

Przysłona f/1.6. ISO 1600. Przycięte z prawej.

Przysłona f/4.

Przysłona f/1.2. ISO 1600.

Przysłona f/1.2. ISO 1600.

     O, i tyle! Z ulgą przyznaję, że obiektyw wypadł tak jak liczyłem. Czyli nie idealnie, ale bardzo równo w poszczególnych konkurencjach i bez żadnej, nawet nieznacznej, wpadki. Sprawę nieostrości pomijam. Owo „nie idealnie” może nie brzmi zachęcająco, ale to przecież obiektyw o jasności f/1.2! I mimo tego działa bardzo przyzwoicie już od pełnej dziury. To naprawdę ogromne osiągnięcie. Choć by tę pełnię szczęścia osiągnąć, warto włączyć korekcję winietowania. Oczywiście jeśli ono nam przeszkadza. Wielu fotografujących uważa je nie za wadę, nawet nie za cechę, a za zaletę optyki, pozwalającą lepiej oznaczyć i wydobyć z kadru jego najważniejszy element. Rozdzielczość jest świetna po przymknięciu i bardzo dobra dla otwartej przysłony, aberracji praktycznie brak, podobnie dystorsji. Pod światło znacznie lepiej niż dobrze. Tylko ta cena!  

     Znalazłem jednak pocieszenie. Słabe, ale jednak: tyle samo kosztuje i tyle samo waży nowe szkło 50 mm przeznaczone do małoobrazkowych Lumixów S1/R. A pocieszeniem jest fakt, że ten panasonicowy obiektyw ma jasność nie f/1.2, a f/1.4. Ale to już żadne mecyje, takich szkieł mamy na pęczki. Przy tym najdroższe z nich – Zeiss z mocowaniem Sony FE – jest do kupienia za 7000 zł, Sigma Art za 3000 zł, a nienajnowsze modele Canona i Nikona krążą wokół 1500 zł. O, cenę tego lumixowego standardu już bez obaw można nazwać potworną. Może i jego przetestuję? Ciekawe czy okaże się ideałem na 47 megapikselach? W sumie to nie ma innego wyjścia…

Podoba mi się:

+ rozdzielczość w całym kadrze i przy każdej przysłonie

+ znikoma liczba wad obrazu

+ obecność limitera odległości

Nie podoba mi się:

- nieostrości w gałęziach

- cena!

Zajrzyj też tu:

TEST: Canon EF 50 mm f/1.8 STM – kolejny Kopciuszek do kolekcji

TEST: Kolejna jasność u Olympusa, czyli M.Zuiko 25 mm f/1.2 Pro

TEST: Panasonic 25 mm f/1,7 – tylko pochwalić!

TEST: Zeiss Batis 85 mm f/1,8

TEST: Wpadł mi w ręce Zeiss, czyli teścik Distagona FE 35/1,4

TEST: Dobrze wymierzony - Tamron 45 mm f/1,8

TEST: Jasność, widzę jasność! – Sigma 24-35/2

Jarosław Brzeziński: TEST - Nikkor 58 mm f/1,4G vs. Sigma 50 mm f/1,4 DG HSM "Art"