TEST: Nikon Coolpix P1000. Ty nad poziomy wylatuj!

     Nie tak dawno opublikowałem test Sony RX10 III, a tu znowu kompakt z superzoomem! Jednak gdy z Nikona proponują ci wypożyczenie TAKIEGO aparatu, to aż głupio odmówić. Zwłaszcza gdy jest się jednym z pierwszych testujących w Polsce Nikona P1000. Zresztą nie kojarzę, by w Polsce ktoś go już zrecenzował. Jest jeszcze jeden argument za szybkim „obrobieniem” tego Coolpixa. Test jego poprzednika, Nikona P900 bije u mnie na blogu rekordy popularności. Co oznacza, że duże kompakty z superzoomami są nadal w zasięgu zainteresowań wielu osób. Stąd nie wypada, by długo czekały na test kolejnego, jeszcze bardziej rekordowego aparatu.

     Na wstępie zapraszam do przeczytania wspomnianego testu Coolpixa P900, przede wszystkim tych, którzy słabo znają tamten aparat. Będę się regularnie odnosił do niego, zwłaszcza że P900 nadal jest do kupienia, więc stanowi alternatywę dla nowego P1000. Inni konkurenci? Jest Kodak AZ901 z zoomem sięgającym 1980 mm. Nie słyszeliście o nim? Ja słyszałem, nawet próbowałem przetestować go, lecz dystrybutor jakoś nie był zainteresowany. Inna sprawa, że na tego Kodaka trudno trafić w sklepach. Kolejni konkurenci, to – jadąc w dół najdłuższymi dostępnymi ogniskowymi: Sony H400 (1550 mm), Nikon P700 (1440 mm), Canon SX70 (1365 mm) oraz kilka modeli Fuji, Panasonica, Canona sięgających około 1200 mm. Nikony P900 i P1000 stanowią więc wyraźnie wyróżniającą się czołówkę. Czy cenami też? „Nikoniecznie” (naprawdę tak mi się napisało! J), w każdym razie Coolpix P900, za którego musimy zapłacić 2200 zł. Świeżutki na rynku P1000 wymaga wyłożenia sumy ponad dwukrotnie wyższej, 4800 zł. No, drogo! Choć pamiętajmy, że porównanie cen nowości oraz aparatu obecnego w sklepach od trzech lat, jest trochę nieuczciwe. Tak czy inaczej, bardzo liczę, że w Coolpiksie P1000 znajdę coś, co usprawiedliwia jego cenę. Poprzednik wykazał się kilkoma niedociągnięciami, jest co poprawiać.

Po lewej wyłączony Coolpix P1000, po prawej pełnoklatkowy Canon z zoomem 24-70/2.8.

     Jeśli jesteście całkiem świeży w temacie i jakimś cudem nie słyszeliście o tym Nikonie, zacznę od najistotniejszej jego cechy, zakresu ogniskowej zooma. Najkrótsza to klasyczne (małoobrazkowe) 24 mm, a najdłuższa… ta dam!... 3000 mm (słownie: trzy tysiące milimetrów, albo wygodniej: trzy metry). Ogniskowej odpowiadają rozmiary Coolpixa P1000 i jego ciężar. W stanie gotowości do pracy, czyli w towarzystwie akumulatora, paska, osłony przeciwsłonecznej i karty pamięci, aparat waży półtora kilograma. No, bez dwóch dekagramów, żeby być całkiem uczciwym. Natomiast o jego gabarytach dużo mówi sytuacja z sesji zdjęciowej, podczas której Nikon pozował do zdjęć. Wymyśliłem sobie, że ukażę jego ogromność umieszczając go na tle pełnoklatkowej lustrzanki. Wziąłem więc canonowską „piątkę” z zoomem 24-70/2.8, postawiłem przed nią Coolpixa P1000 i… okazało się, że lustrzanki w ogóle nie widać. To chyba najlepiej świadczy o gabarytach Nikona. A konkretnie wynoszą one: długość – 20 cm w pozycji transportowej, 25 cm z założoną osłoną przy ustawionej ogniskowej 24 mm, 34 cm przy 3000 mm; szerokość ponad 14 cm, wysokość 12 cm. A, jeszcze jedna wartość świadcząca o wielkości aparatu, czy bardziej jego obiektywu: mocowanie filtrów ma gwint 77 mm. Znacie inny kompakt korzystający z takich olbrzymów?

Coolpix P1000 z zoomem w pozycji "3000 mm", Canon z zoomem 70-200/2.8.

     Korpus aparatu wcale nie musiał być tak potężny. On po prostu został dopasowany do wielgachnego obiektywu, co oczywiście wyszło mu na dobre. Wysokiego, głębokiego uchwytu dla prawej dłoni może pozazdrościć niejedna lustrzanka. Dla prawego kciuka mamy na tylnej ściance dwa hektary miejsca. 3,2-calowy ekran zmieścił się bez trudu, razem z dość szeroką ramką i przegubowym mocowaniem z boku.

     Nie było też problemów ze zmieszczeniem i prawidłowym rozmieszczeniem mnóstwa elementów sterujących. Konstruktorzy poszli jednak nie tyle w ich liczbę, a w wygodę obsługi. W liczbę nawet nie bardzo musieli, gdyż Nikon P1000 jest zasadniczo dość prostym aparatem, tak jak i inne Coolpixy, także te z najwyżej plasującej się rodziny P. Natomiast na wygodę składa się przede wszystkim ulubiona przeze mnie filozofia obsługi aparatu: lewa ręka zawsze pod obiektywem, prawa ciągle obejmuje uchwyt. Lewa obsługuje pierścień na obiektywie i przyciski na lewej stronie jego obudowy, prawa (kciukiem) przyciski tylnej ścianki i (wskazującym) spust migawki, obrotową dźwigienkę zooma wokół spustu oraz jedyny definiowalny klawisz umieszczony obok. W tę filozofię dobrze wpisuje się brak dotykowego ekranu. Zasadniczo to minus każdego aparatu, ale – aż sam się zdziwiłem – tu jakoś wcale mi nie wadził.

     Kolejnym plusem wynikającym z wielkości tego Nikona, jest możliwość zmieszczenia dużego akumulatora. Nawet „nerka” EN-EL15 nie musiałaby rozpychać się w uchwycie. Jednak na taką elektrownię nie liczmy. Niemniej miło zobaczyć, że zamiast maleńkiego EN-EL23 z Nikona P900, w P1000 napotykamy znacznie większą „kostkę” 7,2 V EN-EL20, wykorzystywaną już wcześniej w niektórych bezlusterkowcach Nikon 1. Jednak gdy się przyjrzeć parametrom akumulatora i aparatu, okazuje się, że wcale nie jest różowo. Ilość energii gromadzonej w akumulatorze wzrosła niewiele: z 7,1 Wh do 8 Wh. A już do końca może nas załamać zajrzenie do danych technicznych, gdzie deklarowana wydajność akumulatora to zaledwie 250 zdjęć. Całe szczęście, że tak jak P900 był znacznie mniej prądożerny niż deklarował producent, tak zachowuje się i P1000. Duże kilkaset zdjęć z jednego naładowania to żaden kłopot. Gorzej z ładowaniem. Standardowo akumulator ładuje się w aparacie przez USB i trwa to aż 6 godzin. Zorientowałem się, że firmowa ładowarka ma na wyjściu tylko pół ampera, więc za drugim razem postanowiłem użyć własnej, 2,1-amperowej. Pomogło? Ani trochę, gdyż aparat zasygnalizował, że mu się ta ładowarka „nie podoba”. Racja, w instrukcji obsługi znajduje się ostrzeżenie, by nie używać obcych ładowarek. Takie ostrzeżenia pojawiają się także w instrukcjach innych aparatów, lecz one nic sobie z tego nie robią. Ten Nikon jest pierwszym reagującym inaczej. Jeśli więc zależy nam na szybszym ładowaniu akumulatora, kupmy do niego ładowarkę sieciową pozwalającą ładować akumulator poza aparatem.

     Co tam w funkcjach Coolpixa P1000? Raz bogato, raz skromnie. Bogactwo widać w programach tematycznych, których jest ponad dwadzieścia. Do tego dochodzą dwie tego typu automatyki wydzielone na kole trybów naświetlania. Pierwsza, to program do zdjęć ptaków, który domyślnie ustawia ogniskową 500 mm. Drugi służy do zdjęć księżyca: 1000 mm, samowyzwalacz 3 s, tryb ustawiania ostrości „nieskończoność” z dodatkową skalą pozwalającą dobrać odcień Srebrnego Globu. Oczywiście wspomniane domyślne ustawienia można zmienić. Jednego tylko nie da się ruszyć: zapisu zdjęć wyłącznie w JPEGach, ale tego się można się spodziewać po programach tematycznych. Po nich oraz po licznym zestawie efektów specjalnych, czy raczej trybów barwnych. Te również umieszczono na pokrętle automatyk naświetlania. Możemy wybierać spośród różnych wersji czerni-bieli, innych monochromów, trybów Light, Dream, Morning, Pop… Co ciekawe, w każdym z nich możemy sobie jeszcze poustawiać do smaku jasność, nasycenie barw, kontrast, dodać winietowanie itp. Jeśli ktoś lubi takie zabawy, będzie miał pole do popisu.

     Nie napisałem tego wprost, ale z ostatniego akapitu mogliście się domyślić, że skoro pewne funkcje działają tylko przy JPEGach, to znaczy że są też RAWy. Bo rzeczywiście są, co stanowi znaczącą poprawę w stosunku do wyłącznie jotpegowego P900.

     Z boku obiektywu umieszczono dwa elementy sterujące, z których chętnie korzystałem podczas testu. Boczny suwaczek zooma pozwalał znacznie precyzyjnie dobrać kąt widzenia obiektywu, niż obrotowa dźwigienka wokół spustu migawki. Precyzyjniej, ale nie bardzo precyzyjnie. O płynnym ustawianiu kąta widzenia możemy myśleć tylko w dole zooma. Im ogniskowa dłuższa, tym ogniskowa zmienia się bardziej skokowo. W samej górze zakresu tym skokiem jest 200 mm. 

     Przycisk przed suwaczkiem służy do chwilowego rozszerzenia kadru, by zorientować się gdzie celujemy. To funkcja obecna już w Coolpiksie P900, lecz w P1000 ją unowocześniono, pozwalając zdecydować o ile szerzej widzimy. 

     Wbudowana lampa błyskowa musi być umieszczona bardzo wysoko, by wielki obiektyw nie zacieniał dołu kadru. I nie zacienia, a przy ogniskowych dłuższych od ok. 35 mm można nawet nie zdejmować osłony przeciwsłonecznej. Jak przystało dużemu kompaktowi, nie brakuje stopki dla flesza zewnętrznego. 

     Oprócz odsłoniętnych na zdjęciu gniazd USB, HDMI oraz akcesoriów do zdalnego sterowania, jest też – schowane pod klapką – gniazdo zewnętrznego mikrofonu. 

Tu Active D-Lighting nie tylko odratował niebo z przepałów, ale też skorygował
jego barwę. I ocieplił całość, ale to już chyba niepotrzebnie.

     O innych cechach zaliczających się do działu „bogato” będę wspominał na bieżąco. Z drugiej strony, czyli skromnie Coolpix P1000 prezentuje się, gdyż – o czym już wspomniałem – aparat nosi w sobie trochę z dziedzictwa niektórych dawnych Coolpixów serii P. Pamiętam swoje zdziwienie, gdy lata temu dostałem do testu Nikona P300 i okazało się że jego główne menu liczy siedem (chyba, z pamięci piszę) pozycji. Tam było minimum funkcji potrzebnych zaawansowanemu użytkownikowi i ani trochę więcej. W przypadku P1000 już tak dobrze nie ma, menu to „aż” kilkanaście pozycji, lecz w ogóle nie widać prób rozdmuchania zestawu funkcji. Jak dla mnie, mogłoby być ich jeszcze mniej. I nieco inaczej rozmieszczonych, bo zdarzało się podczas testu, że musiałem dobrze naganiać się po menu żeby zmienić całkiem podstawowe ustawienia. Na przykład nie mam pojęcia dlaczego ustawienia trybów stabilizacji nie weszły do menu głównego i trzeba ich szukać w Set-upie? I dlaczego znikł wbudowany moduł GPS obecny przecież w P900? Na pociesznie mamy WiFi z niskoenergetycznym Bluetoothem.

     Natomiast bardzo się ucieszyłem trafiwszy na powtórzone po Coolpiksie P900 genialne rozwiązanie obsługi ręcznego ustawiania ostrości. Obok widzicie ekran z wyświetlanymi wówczas wskazaniami. I tak, po prawej skala odległości „obsługiwana” oczywiście pierścieniem na obiektywie. Na dole, zmieniane nawigatorem powiększenie obrazu na ekranie / w wizjerze. A dziwna skala po lewej to poziom intensywności Focus Peaking, którego to poziomu nie musimy szukać głęboko w menu, bo mamy go pod tylnym pokrętłem. Oznacza to, że przy ręcznym ostrzeniu pracujemy tylko kciukiem prawej dłoni i palcami lewej, nie zmieniając położenia rąk na aparacie.

     Skromnie prezentują się możliwości indywidualizacji ustawień tego Nikona. Możemy sobie skonfigurować jeden komplet ustawień do szybkiego przywołania pozycją U na pokrętle automatyk. Jest też jeden definiowalny klawisz – na niego wrzuciłem czułość matrycy. Natomiast nie skorzystałem z możliwości umieszczenia dodatkowej funkcji na pokrętle obiektywu – tego od ustawiania ostrości. Jednak jeśli ktoś ma ochotę, to proszę bardzo.

Active D-Lighting pracuje bardzo elastycznie. Lewe zdjęcia wykonane bez niego,
prawe z jego pomocą. Przy górnej wersji aparat stwierdził, że cienie - choć dość
ciemne - nie potrzebują pomocy i skupił się wyłącznie na bardzo jasnym niebie.
Z kolei po wprowadzeniu lekkiej korekcji na minus (dolna para), ADL troszkę
rozjaśnił  cienie, ale nie zapomniał o niebie, które pomocy w zasadzie już nie wymagało. 

      Ciekawy problem z intensywnymi barwami. Jeśli motywowi brak różnorodności kolorystycznej, Nikon działa zachowawczo, nawet jeśli „oryginał” ma wysokie nasycenie. No, może nie twierdzi, że kadr jest czarno-biały, ale dawkuje barwy bardzo oszczędnie. I odwrotnie: wali mocno gdy widzi pełne spektrum. 

Lewy kadr prezentował mocne, jesienne kolory. By je uwypuklić, aktywowałem
tryb barw Vivid, a do tego podciągnąłem na maksa nasycenie kolorów. I co?
Gucio! Blado i nijako. Prawe zdjęcie OCZYWIŚCIE zostało wykonane
w standardowym trybie kolorów. Coolpix wiedział co zrobić z tym motywem.

     Przy okazji tych kolorków: w sztucznym świetle żarówek i świetlówek kompaktowych Coolpix P1000 nie ma zawahań. Zawsze dawkuje barwy w nadmiarze: przeważnie zbyt ciepłe, ale czasem pojawia się zieleń, czasem purpura. Jednym słowem nudzić się nie można. Na takie sytuacje polecam RAWy.

Lewe zdjęcie to JPEG prosto z aparatu. Nikonowska wywoływarka Capture NX-D,
jeśli nic nie ruszamy, przeważnie produkuje identyczne zdjęcia jak sam aparat, ale
tu mocniej nasyciła kolory (środkowe zdjęcie). Na prawym moja wersja, z trochę
obniżonym kontrastem i zmienionym odcieniem nieba. Zresztą ten seledynek na niebie
to niestety częsta przypadłość zdjęć z Nikona P1000.

     Zdjęcia seryjne raczej nie błyszczą, mogą najwyżej 7 ujęć. W trybie szybkim ich wykonanie zajmuje sekundę. Zapis odbywa się dość sprawnie, choć nie błyskawicznie, byle tylko nie używać jakiejś ślamazarnej karty pamięci. Optimum cenowo-szybkościowym okazała się karta o wcale nie rewelacyjnej teoretycznej szybkości zapisu 45 MB/s. Pozwalała ona opróżnić bufor pełen RAWów w 7 s, a JPEGów w 4 s. Superszybka karta UHS-II „240 MB/s” nic nie pomogła przy JPEGach, a zapis RAWów skracała zaledwie o sekundę. Widać więc, że zupełnie nie warto ładować się w drogie, „szybkie” nośniki. Jednak próba fotografowania z kartą „15 MB/s” spowodowała ponad dwukrotne wydłużenie zapisu JPEGów, a przelanie serii RAWów trwało aż pół minuty! Niby można w tym czasie fotografować wykorzystując zwalniające się miejsce w buforze, lecz nie możemy zmieniać ustawień aparatu. 

Ogniskowa 145 mm, czułość ISO 400, otwarta przysłona f/4, 1/200 s.

     Matryca Coolpixa P1000 nie grzeszy wielkością. To niestety normalne w kompaktach wyposażonych w superzoomy o ogniskowych sięgających więcej niż tysiąca milimetrów. Rozmiar 1/2,3 cala to norma w tej klasie cyfrówek i do niej dopasował się też opisywany tu Nikon. Wielkość wielkością, ale klienci mają swoje wymagania, stąd rozdzielczości nie mogło zabraknąć. Choć i tak konstruktorzy nie poszli na maksa, czyli 18-21 Mpx obecne chyba we wszystkich aktualnych modelach Sony i Canona. Zadowolili się rozdzielczością 16 mln pikseli.

     Ale to oczywiście i tak oznacza potężne zagęszczenie elementów światłoczułych. Jest ono takie jak w (hipotetycznej) pełnoklatkowej matrycy 500 (pięćset!) Mpx. Szanse na korzystanie z wyższych czułości są więc iluzoryczne. Co prawda ich zakres sięga od natywnej ISO 100 aż do ISO 6400, ale konstruktorzy Coolpixa w pozycji menu ISO Auto przekazują wyraźny komunikat co warto, a co nie. Znajdujemy tam bowiem tylko dwa dostępne ustawienia: zakres ISO 100-400 i ISO 100-800. Bazując na doświadczeniach z P900 podejrzewałem, że pierwszy zakres przeznaczony jest dla wymagających użytkowników, a drugi na tych dopuszczających większe odstępstwa jakości obrazu od ideału. Natomiast całość jest sugestią, by broń Boże nie próbować używać czułości ISO 1600 i wyższych.

Niepotrzebne prześwietlenie o 0,3 EV bez problemu dało się skorygować w RAWie.
Ale na cuda pod tym względem nie liczmy.

     Jak to jest naprawdę? W moich podejrzeniach co do intencji twórców Nikona P1000 jest trochę prawdy. Czułość ISO 800 rzeczywiście do czegoś tam jeszcze się nadaje. A precyzyjniej: jeszcze nie można przypisać jej określenia tragedia. To głównie dlatego, że przy wielu motywach pracuje niewiele gorzej albo wręcz identycznie jak ISO 400. A jednocześnie skok z ISO 800 na ISO 1600 pokazuje bardzo wyraźny spadek szczegółowości zdjęć. Natomiast tym wszystkim, którzy chcą wydobyć z tego Nikona jak najwięcej, nie polecam ISO 400, a ISO 200 raczej tylko w wyjątkowych wypadkach. Co prawda ta ostatnia czułość tylko przy niektórych motywach wypada gorzej niż ISO 100, lecz ja sam dla pewności jednak trzymałbym się ISO 100.

Kadr do testu szczegółowości i szumów przy poszczególnych czułościach.
Wycinki poniżej.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

     Tak sprawy się mają przy próbie wykorzystania pełnej rozdzielczości przetwornika. Natomiast jeśli wystarcza nam powiększanie zdjęć tylko do pełnego ekranu komputera, możemy skusić się nawet na ISO 1600, ale absolutnie nie więcej.

Fotografując w miarę szerokim kątem we wnętrzach takie jak to, wcale nie musimy
podnosić czułości. Ogniskowa 44 mm, ISO 100, 1/25 s. Poniżej wycinek 100%.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

Ogniskowa 50 mm, czułość ISO 800, 1/20 s.
100-procentowy wycinek poniżej. 

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Podczas testu, tradycyjnie zadałem JPEGom odszumianie na poziomie niższym od domyślnego. I dobrze się to sprawdziło dla całego użytecznego zakresu czułości. Zdecydowanie polecam jednak wykorzystanie plików RAW i obróbkę ich choćby w darmowym firmowym programie Capture NX-D. Oddzielne, precyzyjne usuwanie szumów luminancji i chrominancji, z dodatkowymi opcjami wyostrzania w obu tych obszarach oraz poprawy wyglądu ostrych krawędzi (Edge Noise Reduction), pozwala na wyciągnięcie ze zdjęcia naprawdę sporo. Wiem, wymaga to opanowania obsługi kilku suwaczków, ale ręczę że warto. I nie próbujcie omijać tych operacji poprawianiem JPEGa w ustawieniach Picture Control. Lekkie choćby podwyższenie kontrastu lub wyostrzenia wręcz gwarantuje powstanie na zdjęciach artefaktów (niższe czułości) oraz szumów (wyższe). Choć niewątpliwie tak ulepszone zdjęcie będzie prezentowało się lepiej w rozdzielczości ekranowej lub nawet trochę większej.

Prezentując zakres kątów widzenia zoomów publikuję dwa zdjęcia, dla skrajnych
jego ogniskowych. Tym razem uznałem, że to za mało, że warto porównać 3000 mm
Coolpixa P1000 z kadrami dla 1000 mm i 2000 mm. 500 mm też by się przydało,
choćby po to, byście mogli się zorientować gdzie znajduje się ta rzeźba.
Podpowiem, ona stoi na lewym skraju dachu pałacu.

     I tak doszliśmy do obiektywu. Wielkiego, o czym już wspominałem, ale też skomplikowanego. Zresztą trudno żeby było inaczej w przypadku zooma o krotności 125 – tyle wynika z zakresu 24-3000 mm. Składa się z 17 soczewek, w tym 5 ED i jednej Super ED. Taka ilość niskodyspersyjnego szkła zazwyczaj gwarantuje wysoką jakość obrazu w jasnych telezoomach do lustrzanek / bezlusterkowców, ale gdzie im tam do 3000 mm! Z drugiej strony zoom Coolpixa musi „obsłużyć” matrycę o wiele mniejszą niż małoobrazkowa, APSowa, czy nawet Micro 4/3. Z trzeciej strony, na przeszkodzie w uzyskaniu zdjęć staje przysłona. A precyzyjniej: maksymalny otwór względny obiektywu, który ze względu na konieczność zaprojektowania obiektywu o sensownych wymiarach i ciężarze, nie mógł być duży. No i nie jest. Startuje od f/2.8 dla 24 mm, f/4 pojawia się przy 105 mm, f/5.6 przy 800 mm… nie, to jeszcze nie koniec. Bo dla ogniskowej 2800 mm ukazuje nam się wartość f/8. Nie kojarzę drugiego, tak ciemnego obiektywu wbudowanego w aparat kompaktowy. Ale cóż, pewnie inaczej nie dało rady rozwiązać węzła zależności rozmiarów, masy, jakości, kosztów produkcji i uzyskiwanej jakości zdjęć. 

Airbus 380 na pułapie 350, w odległości (na mapie) 36 km.  Oczywiście ogniskowa
3000 mm, ISO 200, 1/1250 s.  To pełen kadr, 100-procentowy wycinek poniżej.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Dodać jeszcze trzeba dwa aspekty zagadnienia: trudności jakie tak nieduży otwór względny sprawia autofokusowi oraz dyfrakcję światła na przysłonie. Im mniejsza rozmiarowo matryca i im wyższa jej rozdzielczość, tym „limit dyfrakcyjny”, czyli wartość otworu względnego dla którego zauważalny jest spadek rozdzielczości zdjęć, staje się coraz niższy. W przypadku przetwornika Nikona P1000, w zależności od przyjętych założeń, ta wartość przysłony należy do przedziału f/2 – f/4. Z praktyki wynika, że rzeczywiste, czyli widoczne na zdjęciach pogorszenie szczegółowości następuje dopiero przy najmniejszych otworach przysłony z tego zakresu. Cóż z tego, skoro taki lub mniejszy otwór względy obowiązuje w tym Coolpiksie praktycznie dla całego zakresu tele. A, że ten aparat jest kupowany szczególnie dla najdłuższych ogniskowych, mamy gwarancję solidnego wpływu dyfrakcji na pogorszenie rozdzielczości obrazu. Niestety, wykonane zdjęcia potwierdziły moje przypuszczenia. Test przeprowadzony na najkrótszej ogniskowej wykazał, że do przysłony f/3.5 – f/4 włącznie problemów nie ma, ale już f/4.5 oznacza spadek szczegółowości. Stąd już przy – powiedzmy – 300 mm, nawet dla otwartej przysłony widać zmiękczenie obrazu. Rzecz pogłębia się wraz z dalszym wydłużaniem zooma. Sporo zależy od motywu zdjęcia, ale czasem już przy 1000 mm trudno myśleć o powiększaniu zdjęć bardziej niż do 70% tego, co by wynikało z 16 megapikseli matrycy. Dla 2000-3000 mm to niestety już reguła. Choć często dyfrakcja nie jest jedynym powodem tych efektów. Przy tych bardzo długich ogniskowych często dochodzi poruszenie zdjęcia. Stabilizacja co prawda wykazuje skuteczność na poziomie 3-4 działek czasu, przy tym stałą w całym zakresie ogniskowych. Lecz w górze zooma, gdy jego jasności bliżej już do f/8 niż do f/5.6, nawet w silnym dziennym świetle czasy ekspozycji rzadko zbliżają się do odwrotności ogniskowej na tyle, by mieć pewność, że stabilizacja zapewni 100% ostrych ujęć. Skrócić czas można by podwyższając czułość matrycy, ale wiadomo że tu pole manewru jest w przypadku Coolpixa P1000 bardzo wąskie.

Ogniskowa 800 mm, światło pada na przednią soczewkę i pewnie jeszcze trochę
wgłąb obiektywu. Spadek kontrastu jest dobrze widoczny. 

Ogniskowa 24 mm, ostre słońce w kadrze. Blików tylko kilka
a i to maleńkich, kontrast przyzwoity. Trochę mogą razić fioletowe
plamy wokół odbicia światła w wodzie i te w cieniach na linii
Słońce - odbicie.

     Tak więc, przy długich ogniskowych obraz jest miękki, a w dole zakresu też wcale nie cieszy wzroku. Ostry może i jest, choć chętniej nazwę go nienaturalnie przeostrzonym, sztucznym, czy wręcz zbyt „cyfrowym”. Dodam przy okazji, że przy krótkich, a zwłaszcza najkrótszych ogniskowych warto lekko przymykać przysłonę, gdyż poprawi to szczegółowość brzegów klatki.

     I jeszcze jedno „przy okazji”: 3000 mm można wydłużyć za pomocą zooma cyfrowego, dostępnego wyłącznie przy zapisie zdjęć tylko w JPEGach. Nie pytajcie jak prezentują się zdjęcia wykonane z użyciem tej funkcji. Naprawdę nie warto ich oglądać.

Ogniskowa 2400 mm, ISO 100, 1/250 s. Poniżej wycinek 100%.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Wady optyki? Te wszystkie dystorsje, winietowania i aberracje są oczywiście cyfrowo usuwane. To norma w kompaktach, szczególnie wyposażonych w zoomy takie jak tu. W większości przypadków odbywa się to zupełnie bezśladowo. Czasem, przy długich ogniskowych da się dostrzec winietowanie. Jednak dopóki używamy JPEGów, ewentualnie RAWów wołanych w firmowym oprogramowaniu, nie musimy obawiać się niemiłych niespodzianek.

Ogniskowa 24 mm. Lewe zdjęcie jest wytworem samego aparatu, prawe poprawiłem
korzystając z Adobe Camera Raw. Nie pomyślałem o usunięciu efektów bocznej
aberracji chromatycznej, a ACR sam z siebie nie umiał tego zrobić. Efekty widać
na poniżej na powiększonych wycinkach. 

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

Uzupełnieniem zdjęcia zrobionego przy 24 mm niech będzie drugie, wykonane
z tego samego miejsca ogniskową 3000 mm. To co na nim widać, to fragment
czubka słupa wody nad fontanną. 125-krotny zoom to jest coś!

     Niespodzianki czekają nas jednak przy próbach precyzyjnego kadrowania z mocno wydłużoną ogniskową. Po prostu nijak się nie da dokładnie wycelować. Widoczne poniżej zdjęcia z dziesięciu prób trafienia w latarnię są najlepszym tego dowodem. 3000 mm Nikona P1000 okazują się praktyczną granicą sensowności fotografowania z ręki. Kątowe drgania aparatu prezentują bowiem ten sam rząd wielkości, co kąt widzenia obiektywu. Stabilizacja? OK, zdjęcie nie będzie rozmazane. Lecz ona nic nie pomoże gdy w momencie fotografowania leciusieńko przesuniemy przód obiektywu, choćby o milimetr. Bo przy ogniskowej 3000 mm ten milimetr przekłada się na przesunięcie kadru o 1/3 jego długości! Jedną trzecią! Gdy – już po teście – to obliczyłem, zorientowałem się, że te zdjęcia latarni to naprawdę sukces.

     Największym problemem jaki napotkałem podczas testu była taka ogólna ślamazarność Coolpixa. Jakieś ściemnienia i rozjaśnienia obrazu przy przechodzeniu od szybkiego podglądu do wyświetlania aktualnego kadru, ruchy ostrością tam i z powrotem… – podczas fotografowania jakiejkolwiek akcji nie ma szans na szybką zmianę ujęcia. Do tego raz po raz nadziewałem się na problem z przysłoną. W zasadzie cały czas pracowałem z otwartą w trybie A, ale gdy skracałem ogniskową, w wizjerze regularnie widziałem wartość sugerującą, że jednak jest przymknięta. Nie, wcale przypadkiem nie ruszyłem obrotowego nawigatora. Po prostu przy skracaniu zooma wyświetlana wartość przysłony „aktualizowała się” ze znacznym opóźnieniem. I to oczekiwanie: zmieni się wreszcie, czy zrobić to ręcznie? Ale jak już ruszę nawigator, to ustawiona przysłona zafiksuje się i pozostanie taka nawet gdy przy kolejnym zdjęciu jeszcze bardziej rozszerzę kąt widzenia. Wrrr!

Ogniskowa 1800 mm, ISO 100, 1/1000 s. 100-procentowy wycinek poniżej.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

   Nikon P1000 umożliwił mi poznanie architektury Warszawy jakiej jeszcze nie znałem. Nigdy nie zadarłem głowy, żeby przyjrzeć się tej rzeźbie na frontonie kościoła seminaryjnego. A tu, bach! - sfotografowana z okolic Grobu Nieznanego Żołnierza (odległość ok. 420 m), widoczna jest jak na dłoni. Ogniskowa to oczywiście 3000 mm. Ostrość obrazu - równie oczywiście - taka sobie. Ale uparłem się trzymać czułości ISO 100, więc aparat odmierzył czas 1/200 s. Jak na czas za długi o 3,5 działki, wynik i tak niezły. Po lewej pełen kadr, wycinek poniżej.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Co mamy na zdjęciach fotografując na duże odległości? Wiadomo, termikę. Jeśli teren choć trochę się rozgrzeje od promieni słońca, zapomnijmy o zdjęciach na odległości większe niż kilkaset metrów.

Ogniskowa 750 mm, dystans ostrości 2300 m.

Ogniskowa 3000 mm, odległość od samolotu 1700 m. 

Ogniskowa 2200 mm, odległość 1400 m. 

     Na znaczącą trudność natrafiłem gdy wybrałem się na łowy na grubego zwierza. Grubego, bo tłustego i spasionego przed zimą: wiewiórki w warszawskich Łazienkach. Okazało się, że to wcale nie wiewiórki, a wampiry obciążone ADHD. ADHD, wiadomo, jak to u wiewiórek: ani chwili w spokoju. A wampiry? Bo one niemal nie wychodziły z cienia. A w cieniu autofokus zdecydowanie sobie nie radził, czasy naświetlania wydłużały się niemiłosiernie, a czułością w górę jechać nie było można, bo wiadomo: matryca 1/2,3 cala. Efekty tych zdjęć były bardzo mizerne. Całe szczęście znalazły się dwie wiewiórki tak uprzejme, że zgodziły się pozować w miejscach lepiej oświetlonych. Co wcale nie znaczy, że mogłem sobie pozwolić na komfort obniżenia czułości poniżej ISO 800. A i tak pracowałem ryzykownie długimi czasami naświetlania.

Ogniskowa 650 mm, ISO 800, -0,3 EV, 1/320 s.

Ogniskowa 2400 mm, ISO 800, -0,3 EV, 1/200 s.

Ekran Coolpixa w programie do zdjęć Księżyca.

     Bez zdjęć Łysego nie ma testu żadnego superzooma. Ciekawe, czy twórcy obiektywu Nikona P1000 specjalnie tak wymierzyli najdłuższą ogniskową jego obiektywu, żeby kadr dokładnie obejmował swą wysokością średnicę Księżyca? A obejmuje bardzo dokładnie, co oczywiście powoduje trudność z wcelowaniem. Okazało się, że najlepiej jest ustawić kadr na drodze Księżyca i poczekać aż ten w niego wjedzie. I dobrze wyliczyć czas aktywowania 10-sekundowego samowyzwalacza. 3-sekundowy przewidziany dla „księżycowego” programu tematycznego jest odpowiedni wyłącznie do fotografowania z bardzo sztywnego i solidnego statywu. Aktywujący się w tym programie „krajobrazowy” tryb autofokusa wcale nie oznacza zablokowania ostrości na nieskończoności. To nadal autofokus, ale bez możliwości zjeżdżania do niedużych dystansów ostrości. Warto o tym trybie pamiętać gdy fotografujemy na duże odległości, gdyż w razie zagubienia się autofokusa nie będziemy musieli czekać aż ten przejedzie tam i z powrotem pełen zakres odległości. Zdjęcie prezentowane poniżej pochodzi z RAWa, korygowanego w Capture NX-D wyłącznie w kwestii balansu bieli. 

Ogniskowa 3000 mm, ISO 100, 1/20 s. Poniżej 100-procentowy wycinek. 

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć je w pełnej rozdzielczości.

     Przyznaję, zupełnie nie interesowało mnie filmowanie tym Coolpixem. Został on jednak dość przyzwoicie wyposażony do takich działań. Rozdzielczość 4K wykorzystuje znaczną część matrycy – crop 1,2×. Przy 4K filmujemy 25/30 klatek/s, a w Full HD także 50/50 klatek/s. Dodano opcje filmów HS do oglądania w zwolnionym lub przyśpieszonym tempie. Są też filmy poklatkowe, dostęp do Picture Control, gniazdo zewnętrznego mikrofonu.

Ogniskowa 275 mm, ISO 100, 1/800 s.

     Makro nie jest mocną stroną Coolpixa P1000. Jeśli już próbujemy fotografować z małych odległości, włączmy tryb makro. Funkcjonuje on gdy ogniskowa nie przekracza 155 mm i pozwala on zbliżyć się do fotografowanego obiektu bardziej niż w trybie standardowym. Najwyższe skale odwzorowania da się uzyskać przy ogniskowej rzędu kilkudziesięciu milimetrów, lecz wówczas musimy bardzo zbliżyć się do fotografowanego obiektu, przez co obiektywem zasłaniamy całe światło. Optimum jest praca wspomnianą ogniskową 155 mm, gdy przód obiektywu pozostaje „aż” 6 cm od płaszczyzny ostrości, a kadr obejmuje w poziomie akurat też 6 cm. Zdjęcie fragmentu globusa wykonano przy tych właśnie ustawieniach.

Ogniskowa 155 mm, ISO 100, 1/5 s, statyw. 

     Poniżej prezentuję jeszcze kilkanaście zdjęć wykonanych podczas testu. Wszystkie one są RAWami wywołanymi w Capture NX-D bez ruszania jakichkolwiek suwaczków.

Ogniskowa 533 mm, ISO 100, 1/640 s.

Ogniskowa 345 mm, ISO 400, 1/2000 s,  przykadrowane z lewej.

Ogniskowa 300 mm, ISO 100, 1/400 s.

Ogniskowa 320 mm, ISO 100, 1/1000 s.

Ogniskowa 500 mm, ISO 100, 1/500 s.

Ogniskowa 275 mm, ISO 100, 1/320 s.

Ogniskowa 145 mm, ISO 100, 1/400 s.

Ogniskowa 255 mm, ISO 400, 1/60 s. 

Ogniskowa 370 mm, ISO 100, 1/1600 s, odległość 430 m.

Ogniskowa 433 mm, ISO 100, 1/640 s.

Ogniskowa 115 mm, ISO 100, 1/100 s.

Ogniskowa 47 mm, ISO 100, 1/2000 s. 

Ogniskowa 115 mm, ISO 100, 1/1000 s.

Ogniskowa 41 mm, ISO 100, -0,3 EV, 1/640 s.

Ogniskowa 115 mm, ISO 100, 1/500 s.

Ogniskowa 345 mm, ISO 100, 1/160 s.

Ogniskowa 567 mm, ISO 1600, +0,7 EV, 1/160 s. 

Ogniskowa 1000 mm, ISO 800, -0,7 EV,  1/250 s. Skadrowane od dołu.

     Tak jak się spodziewałem przed rozpoczęciem testu: Nikon Coolpix P1000 to „nie mój” aparat. Jego długaśny zoom robi wrażenie, pozwala sięgnąć tam, gdzie – teoretycznie – wzrok nie ma prawa sięgać, ale to właściwie tyle dobrego. No, coś tam jeszcze się znajdzie: przyzwoita ergonomia, wydajny akumulator (wbrew oficjalnym danym), ekran na bocznym, pełnym przegubie i RAWy, których brakowało w P900. Dłuższa byłaby lista rzeczy, które mi się nie spodobały. Jednak muszę być uczciwy: znaczna ich część wynika z kompromisów koniecznych dla wciśnięcia w aparat TAKIEGO obiektywu. Matryca 1/2,3 cala działa tak jak należało się spodziewać, autofokus nie błyszczy w słabszym świetle, ale przy ciemnym obiektywie trudno wymagać cudów. Plastyka zdjęć nie zawsze zachwyca, ale znowu: przy takim obiektywie głupio narzekać.

     Aparat nie dla mnie, lecz z pewnością skusi się na niego sporo osób żądających superprzybliżeń dalekich obiektów. Chętnych będzie mniej niż na P900, gdyż następca kosztuje ponad dwukrotnie więcej. Jednak stałe wysokie zainteresowanie kompaktami wyposażonymi w superzoomy wręcz gwarantuje popyt na Coolpixa P1000. Część z tych, którzy się na niego skuszą, srodze się na nim zawiedzie. Nie jest to cyfrówka, która sama potrafi zrobić dobre zdjęcia. Trzeba znać ograniczenia malutkiej matrycy i autofokusa, trzeba umieć wykorzystać zalety i ominąć wady nietypowego, rekordowego obiektywu, warto wiedzieć jak dobrze spożytkować RAWy. I z pewnością znajdzie się wielu, którzy kupią Nikona P1000 dobrze już wiedząc z czym się go je i jak go dobrze wykorzystać nie wpadając w żadne pułapki.

Podoba mi się:

+ nieprawdopodobne przybliżenie

+ ergonomia

+ RAWy

Nie podoba mi się:

- zawahania w pracy i częsta ślamazarność

- autofokus w słabszym świetle

- nieobliczalność w oddaniu kolorów

Zajrzyjcie też tu:

TEST: Nikon Coolpix P900 – dwumetrowy zoom!

TEST: Panasonic Lumix FZ1000 Najbardziej wszystkomający kompakt pod słońcem

TEST: Sony RX10 III. Postęp na raty → test na raty.
TEST: Panasonic FZ2000. Zasadniczo, do filmowania…

TEST: Panasonic Lumix FZ300. Ani mały, ani wariat.

TEST: Panasonic FZ82 – jak Legoland długi i szeroki

TEST: Sony RX10 II – gotycki test wszystkomającego kompakta

TEST: Canon SX60 Dłuuuugi zoom i…