foto-nieobiektywny: TEST: M.Zuiko 14-150 II, czyli olympusowski superzoom po nowemu

Po trzech testach uniwersalnych kompaktów, najwyższa pora ucieszyć tych, którzy wolą pracować aparatami z wymienną optyką. Przedstawię wam obiektyw dla leniwych, czyli superzooma – szkiełko w sam raz na wakacje. To najnowszy z obiektywów tego typu przeznaczonych dla bezlusterkowców μ4/3. Poza nim, w sklepach znajdziemy jeszcze Panasonica 14-140/3.5-5.6 (premiera 2013) oraz Tamrona 14-150/3.5-5.8 z 2014 roku.

Nasz testowy M.Zuiko 14-150 mm f/4-5.6 II pokazany został światu na początku zeszłego roku, ale uczciwie mówiąc, nie jest w pełni nową konstrukcją, a odmłodzonym dokładnie o 5 lat starszym zoomem. Tamtego dobrze znałem, bo przez 4 lata używałem go wraz z PENem E-PL2 jako „domowego” sprzętu foto. Nie był to wybitny obiektyw, ale za to nieduży i uniwersalny – i to się liczyło.

M.ZUIKO DIGITAL ED 14‑150mm 1:4.0‑5.6 II - tak formalnie
nazywa się ten obiektyw. Tu, na zdjęciu dobrze widać nowe
wzornictwo, podciągnięte do tego, które obowiązuje obecnie
w optyce Olympusa. "Kwadratowo" moletowany pierścień
zooma obraca się jednak trochę za ciężko na początku ruchu,
choć przyznaję mu plus za nieduży zakres obrotu
- zaledwie ok. 90 stopni.

Wiadomo było, że Olympus będzie chciał stworzyć jego następcę, a ja w cichości serca liczyłem, że konstruktorzy zejdą z dołem zakresu do 12 mm, choćby nawet musieli poświęcić górne 150 mm na rzecz, powiedzmy, 120 mm. Ja bym się bardzo ucieszył. Niestety, nie zdecydowali się na to. Podejrzewam, że powodem było między innymi konserwatywne w tym względzie podejście Tamrona. Gdyby on pokazał superzooma z dwunastką na początku, to pewnie Olympus by powalczył. A tak, to nie musiał.

Co więc zrobił? Powtórzył toczka w toczkę konstrukcję optyczną poprzednika, zmieniając jednak sporo wokół niej. A właściwie to i na niej, gdyż zastosował nowe powłoki przeciwodblaskowe ZERO (ZUIKO Extra-low Reflection Optical). Zdecydowanie zmienił też wzornictwo, przechodząc z „paskowego” na bardziej „kwadracikowe” – mam na myśli najbardziej widoczną rzecz, czyli sposób moletowania pierścienia ogniskowych. Jednak najistotniejszą zmianą jest dodanie uszczelnień – zarówno przy pierścieniach, jak i wokół bagnetu. Ważna rzecz, w końcu to obiektyw wakacyjno-podróżniczy, a nie studyjny. A, jeszcze miły drobiazg na zachętę: osłonę przeciwsłoneczną otrzymujemy w komplecie z obiektywem, więc nie musimy dokupować jej osobno, jak to miało miejsce w przypadku poprzednika.

Osłonę oczywiście należy zdejmować gdy fotografujemy z użyciem
wbudowanego flesza. Jednak nawet takie skrócenie obiektywu
nie zabezpiecza przed pojawianiem się cienia w dole kadru
jeśli używamy najkrótszych ogniskowych.
Sprawdzone z PENami E-PL1, E-PL2 oraz OM-D E-M10 II.

Reszta konstrukcji po staremu. Po pierwsze skromne rozmiary i masa: długość katalogowa 83 mm, średnica 64 mm (filtr 58 mm), masa 285 g. Średnica po założeniu osłony rośnie do 7,5 cm, a długość do 7,5 cm. To w położeniu „14 mm”, ale dla osiągnięcia ogniskowej 150 mm, obiektyw wydłuża się (jednoczłonowo) aż o 6 cm. I przy okazji tego wydłużania szybko ciemnieje. Z początkowej f/4, już dla standardowej ogniskowej 25 mm pozostaje f/4.5, czyli o pół działki mniej. f/5.6 pokazuje się przy 100 mm, ale wcześniej obiektyw długo deklaruje f/5.5, więc w praktyce owo f/5.6 obowiązuje w małoobrazkowym zakresie 150-300 mm. Ale tu z pomocą przychodzą wspomniane powłoki ZERO. O tym jak sprawują się przy zdjęciach pod światło napiszę dalej. W tym momencie ważniejsza jest kwestia ograniczania odbić wewnętrznych i wysokiej transmisji światła. Pod tym względem ZERO daje radę. Typowo, transmisja jest o 0,3-0,5 działki niższa niż teoretyczna, o której mówi maksymalny otwór względny obiektywu. A w przypadku 14-150 II jest niższa zaledwie o 0,1-0,2 działki – tak wykazały testy DxO Mark. Ale uprzedzam, jeśli zajrzycie tam dla sprawdzenia wyników w pozostałych kategoriach, nie wierzcie im nic a nic w kwestii rozdzielczości obrazu.

Schemat obok pokazuje układ optyczny obiektywu, szczycącego się wysoką zawartością oryginalnych typów soczewek. Widoczne tam skróty oznaczają: EDA – asferyczną soczewkę ze szkła o niskiej dyspersji; DSA – soczewkę dwustronnie asferyczną o oryginalnym, nietypowym profilu, ED – soczewkę ze szkła o niskiej dyspersji, HR – soczewkę ze szkła o wysokim współczynniku załamania światła, E-HR – o wyjątkowo wysokim współczynniku załamania.

6-centymetrowy wysuw do pozycji "150 mm"
sporo wydłuża ten obiektyw.

Tyle teorii. Praktyka fotograficzna wygląda nieco mniej kolorowo, choć tak z czystym sumieniem, to mogę się przyczepić jedynie do zbyt dużego oporu ruchu pierścienia ogniskowych. Gdy się już go ruszy, jest dobrze, lecz gdy chcemy dokonać tylko drobnej korekty kąta widzenia, mamy problem, bo to wcale nie takie łatwe. Krótko mówiąc, opór statyczny mechanizmu zoomowania jest zbyt duży. Choć trochę podejrzewam, że to nie tyle ów mechanizm, co dodane uszczelnienia, gdyż mój 14-150 I takiego problemu nie sprawiał. W każdym razie w tak wyraźnej formie, bo pod tym względem też nie był ideałem. Co poniektórzy mogą jeszcze narzekać na brak skali odległości, ale nie przesadzajmy, to przecież superzoom klasy popularnej, a nie żaden wyrafinowany M.Zuiko Pro. Ręczne ostrzenie odbywa się oczywiście za pośrednictwem elektrycznego wspomagania, jest płynne i precyzyjne. Skrót MSC na obudowie oznacza Movie & Stills Compatible, czyli system szybkiego i cichego autofokusa niesłyszalnego również przy kręceniu filmów. I rzeczywiście, pod tym względem nie ma do czego się przyczepić.

Zakres kątów widzenia.

Uszczelka przy bagnecie ledwo widoczna, ale jest.

Minimalna odległość fotografowania to 0,5 m, co mogłoby oznaczać dostęp do bardzo dużych skal odwzorowania przy dłuższych ogniskowych. Ale – jak to w optyce z wewnętrznym ogniskowaniem – przy niedużych dystansach ostrzenia rzeczywiste ogniskowe są krótsze niż deklarowane, więc z prawdziwego makro nici. Ale do „kwiatków i motylków” wystarcza. W razie potrzeby możemy dokupić nasadkę makro MCON-P01. Formalnie nie ma jej liście akcesoriów przeznaczonych do M.Zuiko 14-150 II, choć współpracowała z pierwszą wersją zooma. Jednak – jak sprawdziłem w polskim Olympusie – nie ma żadnych problemów z kompatybilnością tej nasadki z nową wersją obiektywu.

Poniżej kilka zdjęć wykonanych przy minimalnej odległości ostrzenia, pierwsze przy ogniskowej 135 mm, pozostałe przy 150 mm.

Ostrość obrazu prezentuje się całkiem przyzwoicie, ale oczywiście bez rewelacji, co dla superzoomów oznacza dobry wynik. Nie mam pojęcia dlaczego DxO twierdzi, że ten M.Zuiko prezentuje poziom mułu i wodorostów. OK, żaden z niego mistrz, ale do dna mu daleko. Jeśli na coś miałbym narzekać, to na brzegi kadru przy otwartej przysłonie, dla krańców zakresu ogniskowych. Przy 14 mm dla f/4 obraz w rogach prezentuje się marnie, choć f/5.6 przynosi znaczącą poprawę. Jeśli jednak możemy, skorzystajmy z f/8, bo ten otwór, choć powoduje już lekkie straty na szczegółowości w środku klatki, to brzegom przynosi dalszą poprawę. Troszkę inaczej jest przy 150 mm, kiedy to przymknięcie z pełnego otworu f/5.6 do f/8 tylko nieznacznie pomaga brzegom, które pozostają bardzo takie sobie, a f/11 już pogarsza cały kadr. Czyli w długim krańcu zooma na wysoką ostrość brzegów nie liczmy. Za to przy 100 mm jest nieźle, ale dopiero przy f/8, a nie przy otwartej przysłonie. Przy pozostałych ogniskowych nie ma potrzeby przymykania bardziej niż do f/5.6, a pełnej dziury lepiej unikać.