TEST: Sigma 50-100 mm f/1.8: jasno – jaśniej – Sigma

     To było do przewidzenia! Skoro już objawiły się rekordowo jasne zoomy: pełnoklatkowy 24-35/2 i APSowy 18-35/1.8, oczywiste było uzupełnienie ich wersjami tele. Na obiektyw małoobrazkowy nadal czekamy, ale niepełnoklatkowy możemy kupić już od kilku miesięcy. Najwyższa pora go przetestować.

      Sigma 50-100 mm F1.8 DC HSM Art – zaczynam od prezentacji pełnej, formalnej nazwy tego zooma, bo ona sporo mówi o nim. Patrząc od jej końca, widzimy kwalifikację do rodziny ART. To obok 18-35/1.8 dopiero drugi niepełnoklatkowy obiektyw lustrzankowy (czyli DC) do niej należący. Trzy pozostałe to stałki DN, czyli przeznaczone do bezlusterkowców – wszystkie o jasności f/2.8: 19, 30, 60 mm. HSM to rzecz jasna oznaczenie ultradźwiękowego napędu autofokusa. Pierścieniowy silnik jest szybki i cichy, a oczywistą funkcją jest Full-time Manual. Właściwie powinienem napisać „AF with manual override”, gdyż ten obiektyw Sigmy testowałem na korpusie Nikona – konkretnie D7200.

     Tak dotarliśmy do najistotniejszej frazy nazwy: „50-100/1.8”, czyli… no właśnie, „niebrzydka rzecz, ale czy ma jakieś zastosowanie praktyczne?” Inaczej mówiąc, czy komuś takie szkło się przyda? Bez obaw, choć nie podejrzewam, by grupa zainteresowanych była duża. Od razu napiszę jak ja bym to szkiełko wykorzystywał. Przydawałoby mi się ono w reportażu „korporacyjnym”, w którym lubię pracować dwiema lustrzankami: małoobrazkową z zoomem standardowym / szerokokątnym oraz APSową z założoną optyką tele. Ten drugi aparat wyposażam, w zależności od potrzeb / warunków, albo w zoom 70-200/2.8 albo w jasną stałkę 85 lub 100 mm. A testowana Sigma świetnie wpasowałaby się w tę ostatnią kombinację, będąc obiektywem równie jasnym jak stałka, ale znacznie bardziej uniwersalnym. Zastępuje ona bowiem pełen zakres portretowy, czyli od (małoobrazkowych) 75-80 mm do 150-160 mm – w zależności od cropa lustrzanki. Jasne, w porównaniu do 70-200 mm tracę sporo zakresu tele, ale w praktyce nie tak często jest mi on potrzebny. A zyskuję ponad działkę przysłony, co bardzo mi się podoba.

Średnica mocowanie filtra to aż 82 mm.

     A inni, dlaczego zechcą go przygarnąć? Myślę, że najczęściej w roli zoomowego uzupełnienia obiektywu 18-35/1.8. Wcześniej może używali pełnoklatkowego 70-200/2.8, może któregoś sigmowego 50-150/2.8, a może stałek? Tak więc ten zoom przyda się fotografom, którzy pracując APSem, chcą w zakresie dłuższych ogniskowych rozjaśnić swą optykę o ponad działkę albo przestać wachlować portretowymi stałkami. Ale jednocześnie nie mają nic przeciw temu, by używać obiektywu cięższego niż canonowskie 50/1.8, 85/1.8 i 100/2 razem wzięte. I potężnego jak 70-200/2.8. Tak, Sigma 50-100 waży półtora kilograma, ma 17 cm długości (z osłoną 24 cm) i średnicę ponad 9 cm (z osłoną 10 cm). „Na pocieszenie”, jej konstruktorzy wymyślili dla niej mocowanie filtrów o średnicy 82 mm. Niektórzy czytający pewnie ronią teraz ze śmiechu łzy. Na grzyba komuś taki obiektyw?! Ja się nie śmieję, bo wiem, że ta Sigma przyda się tym, którzy nie mają parcia na mały obrazek, potrzebują zooma i przyjmują (zaraz przekonacie się czy słusznie), że ten już przy pełnej dziurze błyśnie jakością. Doświadczenia z 18-35/1.8, 24-35/2 i najnowszymi stałkami Sigmy sugerują, że to bardzo prawdopodobny scenariusz.

Źródo: Sigma

     Ale teraz jeszcze trochę technikaliów. Optycznie obiektyw składa się z 21 soczewek, w tym trzech prawie fluorytowych FLD, czterech niskodyspersyjnych SLD i jednej wysokorefrakcyjnej HRI. Bogato! Wewnętrzne ogniskowanie i wewnętrzne zoomowanie to własności których należało się spodziewać. Podobnie jak braku uszczelnień – to przecież obiektyw z rodziny Art, a nie Sport. Minimalna odległość ogniskowania wynosi 0,95 m, a przy niej uzyskujemy skalę odwzorowania 0,15×. Skromną, lecz akceptowalną.

     Zooma Sigmy obsługiwało mi się bardzo komfortowo. Pierścienie, zwłaszcza ten od ogniskowych, kręcą się bardzo płynnie i mają świetnie dobrany opór ruchu. Przy zoomowaniu zachwycał mnie niewielki opór statyczny i tłustość oporu przy obracaniu pierścienia. Pełen zakres jego ruchu to niecała 1/4 obrotu. Pierścień ostrości, dla przejechania z 0,95 m do ∞ wymaga wykonania 1/3 pełnego obrotu. Jego opór jest ciut mniej kulturalny, troszkę bardziej płaski, ale i tak zasługuje na piątkę.

     Pierścień z mocowaniem statywowym nie da się zdjąć z obiektywu, ale to jedyna jego wada. Ogromną zaletą jest "niski profil"- stopka znajduje się tak blisko obudowy obiektywu, że wystaje na zewnątrz zaledwie o 4 mm bardziej niż osłona przeciwsłoneczna. Drugim plusem jest wysoka, ostro moletowana i dzięki temu wygodna w obsłudze śruba blokady obrotu pierścienia. Plus trzeci, to zaskoki co pierścienia 1/4 obrotu ułatwiające ustawienie aparatu dokładnie w pionie lub w poziomie.

     Z ręcznym ostrzeniem problemów więc nie będzie, ale z automatycznym mogą się pojawić. Dobrze, że do testu razem z obiektywem dostałem USB Dock, bo bez niego nie dałoby rady pracować fazowym autofokusem. Wymagane korekcje nie były duże i dotyczyły tylko większych odległości fotografowania, bo przy niedużych ostrzenie było precyzyjne. Jednak nawet skorygowany, autofokus nie działał stabilnie. Niby żądana płaszczyzna ostrości zawsze mieściła się w głębi ostrości, ale przy kilku próbach ogniskowania, raz znajdowała się bliżej początku strefy ostrości, raz bliżej końca. Zdarzało się też wielokrotnie, że gdy AF-S startował z mocnej nieostrości, zatrzymywał się i potwierdzał ostrość w pozycji zupełnie od czapy. Ale – ciekawostka! – zdarzało się to wyłącznie wtedy, gdy jechał od dołu skali odległości. 

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

Te portrety, wykonane bez przekadrowania,
z ostrością ustawianą na bliższym oku
modelki, pokazują „wędrującą” strefę
ostrości. Czasem układa się ona tak jak
trzeba, lecz czasem przesuwa się w stronę
front- albo backfokusa.

    

Ostrość ustawiana w LV
na tylnym planie, a i tak
strefa ostrości ułożyła
się bliżej mnie.

     Kilkukrotnie podczas testu nieprecyzyjnie zadziałał mi też autofokus kontrastowy gdy pracowałem w Live View. Tu błędy były symboliczne, ale gdy zdarzały się przy fotografowaniu pełną dziurą, okazywały się widoczne. Podejrzewam jednak, że wszystkie te niedociągnięcia we współpracy aparatu i obiektywu da się wyeliminować podczas zgrania ich ze sobą w serwisie Sigmy.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

     Innej wady tego zooma nie da się jednak w ten sposób skorygować – chodzi o solidny focus breathing. Jeśli nie wiecie z czym to się je, zapraszam do artykułu LINK, który ostatnio popełniłem na blogu. W przypadku Sigmy 50-100/1.8 zjawisko nie jest może widowiskowo potężne, niemniej bardzo łatwo zauważalne. Przy ogniskowej 100 mm i zmniejszaniu ustawianego dystansu ostrości z ∞ do 0,95 m, kadr zwęża się o ok. 1/4. To sporo, więc „oddychanie” istotnie może przeszkadzać. 

Nie chcemy focus breathingu? Kupmy filmową wersję zooma.

     Ale dla chcącego nic trudnego, problemów z focus breathingiem możemy definitywnie uniknąć, kupując filmową wersję tego zooma, w którym wada ta podobno została skorygowana. [EDIT luty 2017: nie została skorygowana - moje informacje z jesieni okazały się błędne, przepraszam. Focus breathing pozostał, a filmowa wersja nie jest też parafokalna. Rzecz dotyczy zresztą również filmowego zooma 18-35 mm T2.] Gdzie tkwi haczyk? Oczywiście w cenie. Filmowy 50-100 mm T2 ma kosztować 4000 $, czyli – przeliczając na warunki polskie – ze 4 razy więcej niż wersja fotograficzna. Z tą niedogodnością, że filmowego zooma nie można kupić z mocowaniem Nikona. Fotograficzny można, a dwoma pozostałymi mocowaniami są canonowskie i sigmowskie. Aktualne najniższe ceny w naszych sklepach to ok. 4400 zł z bagnetem F i ok. 4800 z pozostałymi.

     Natomiast wersję fotograficzną obiektywu da się legalnie, czyli z użyciem firmowego osprzętu Sigmy, używać z bezlusterkowcami Sony. Wystarczy skomponować zestaw złożony z canonowskiej bądź sigmowskiej wersji obiektywu i konwertera MC-11. Tak uzupełniony zoom, dołączony do Sony A6500 wykazuje istotną zaletę w porównaniu z „zestawem lustrzankowym”. Domyśliliście się już o co chodzi? Racja, o stabilizację. Dla niektórych to bardzo ważna kwestia, a w przypadku tak jasnych zoomów na rozwiązanie jej w oparciu o stabilizację optyczną nie ma co liczyć. Jeszcze stałki, choćby w rodzaju  „dwusetek” f/2 Canona i Nikona, da radę ustabilizować przy zachowaniu rozsądnej (ha, ha!) ceny i gabarytów, lecz przy rekordowo jasnych zoomach nie ma na to szans.

     Przed startem do własnego testu tego zooma, przyjrzałem się jego testom i teścikom obecnym w sieci. Potężną ich część stanowiło znęcanie się nad focus breathingiem, więc podejrzewałem, że reszta prezentuje się nieźle. Pomyliłem się. Reszta wygląda świetnie!

     Rozdzielczość? Super! Maksymalna osiągana to 3100 lph w środku klatki i 2900-3000 lph na brzegach. Jak na 24 mln pikseli, to genialny wynik. Centrum kadru osiąga swe maksimum przy f/2.8 i utrzymuje aż do f/5.6, a brzeg zazwyczaj przy f/4 i trzyma ten poziom aż do f/8. Ciekawe, że 3000 lph na brzegu uzyskiwane jest dla najdłuższej ogniskowej i to już przy f/2.8, podczas gdy dla 70 mm i 50 mm widzimy „zaledwie” 2900 lph (i dopiero przy f/4). Pełen otwór przysłony też prezentuje się bardzo dobrze, ze stałą dla całego zakresu zooma parą wartości 2800 / 2600 lph (środek / brzeg). Leciutki spadek rozdzielczości widzimy dopiero przy f/11, a przy f/16 rozdzielczość, ogólnie rzecz biorąc, wypada tak jak dla f/1.8. Jedynie przy 100 mm wynik dla f/16 jest zauważalnie gorszy niż przy pełnej dziurze. By być uczciwym dodam, że najdłuższa ogniskowa prezentuje też ciut niższy kontrast niż krótsze, ale rzecz jest do wychwycenia jedynie przy mocno otwartej przysłonie. Podane wyniki uzyskałem na JPEGach wprost z aparatu pracującego przy natywnej czułości ISO 100 i domyślnych ustawieniach odszumiania, wyostrzania itd. Zdjęcia otrzymane z RAWów wykazują 100 lph więcej.

     Tyle teoria, czyli test studyjny z użyciem tablicy testowej. Plener pokazuje troszkę inny obraz. Przy ogniskowej 50 mm szczegółowość centrum kadru jest równie wysoka dla zakresu przysłon od pełnej dziury aż do f/8 włącznie. W narożu klatki widać nieco gorszy wynik dla f/1.8, lekką poprawę dla f/2, wyraźną dla f/2.8 i finalną dla f/4. Przy 70 mm brzeg pracuje identycznie, lecz środek dla f/1.8 wykazuje leciutki spadek szczegółowości w stosunku do maksimum osiąganego przy f/2.8. Przy 100 mm sprawy mają się bardzo podobnie, ale przy mniej widocznych różnicach dla poszczególnych otworów przysłony. W sumie, 100 mm wypada najlepiej. A to przecież telezoom, więc spodziewać by się należało, że najdłuższa ogniskowa wygląda najsłabiej pod względem szczegółowości zdjęć. Ten obiektyw ma dla nas tu jeszcze jedną niespodziankę: długi kraniec zooma praktycznie nie wykazuje bocznej aberracji chromatycznej! Środek zakresu owszem, dół jak najbardziej, a góra ani trochę. Zresztą podobnie rzeczy się mają z podłużną aberracją chromatyczną, z tym że w tym wypadku ogniskowa 50 mm prezentuje się jedynie symbolicznie gorzej niż idealna pod tym względem 100 mm. Cuda! Długi zoom zaprojektowany tak, by jego góra wypadała najlepiej.

Kadr do testu szczegółowości obrazu
przy ogniskowej 50 mm. Wycinki obok:
środek kadru na górze, brzeg na dole.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

Kadr do testu szczegółowości obrazu
przy ogniskowej 70 mm. Wycinki obok:
środek kadru na górze, brzeg na dole.

Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

Kadr do testu szczegółowości
obrazu przy ogniskowej 100 mm.
Wycinki obok: środek kadru na
górze, brzeg na dole.

Wycinki z brzegów dla /1.8 i f/2 nieco rozjaśniłem, by poprawić
widoczność szczegółów.
Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

     By pokazać boczną aberrację chromatyczną, zdjęcie musiałem uzyskać z RAWa, gdyż nikonowskie JPEGi mają boczną AC usuwaną bezśladowo. W przypadku używania tego obiektywu z lustrzanką Canona już by tak dobrze nie było. 

Kadr do prezentacji bocznej
aberracji chromatycznej.
Ogniskowa 50 mm, f/5.6.

Lewy wycinek pochodzi z RAWa, prawy z JPEGa.
Kliknij zdjęcie, by obejrzeć w pełnej rozdzielczości.

Na zdjęciach plenerowych, najwyraźniej widoczną dystorsją
była „beczka” przy 50 mm.

     Dystorsja? W zasadzie nie ma o czym mówić. Na zdjęciach studyjnych, wykonywanych z niedużych odległości, dół zooma okazuje się idealnie „prosty”, a środek i góra zakresu prezentuje słabą „poduszkę” – maks. 1,4% uzyskiwane przy 100 mm. Na zdjęciach plenerowych, poduszka w górze zakresu była słabsza, ale wyłaziła „beczka” w dole zooma i to ją widać było wyraźniej. Ale w praktyce nie przeszkadzała. A wyniki testów studyjnych wskazują na przydatność tego zooma do fotografii reprodukcyjnej – rzecz jasna z użyciem ogniskowej 50 mm,.

     Winietowanie – tak, je rzeczywiście widać. Ale dwa ale: jest ono bardzo łagodne, czyli płynnie ściemnia okolice rogów klatki oraz praktycznie zanika dla f/2.8. Czegóż więcej chcieć. Dwa kadry widoczne obok prezentują winietowanie przy ogniskowej 70 mm i otwartej przysłonie. Lewe zdjęcie zostało wykonane bez żadnych korekt, do prawego aktywowałem najsilniejszą korekcję winietowania w aparacie. Efekt korekcji, choć słaby, ale jest widoczny. 

     Na trzech zdjęciach poniżej, widać jak przymykanie przysłony redukuje winietowane. Te akurat kadry wykonałem z użyciem ogniskowej 100 mm, lecz dla pozostałych efekty wyglądają identycznie. Przejście z f/1.8 na f/2 daje nieznaczny efekt, lecz już z f/2 na f/2.8 uzdrawia obiektyw niemal zupełnie.

     Na powyższych zdjęciach widać też problemy z doborem ekspozycji – zresztą znanych mi, gdyż od dawna napotykanych przy współpracy Nikonów i niezależnej optyki. Chodzi o wyraźnie mniej obfite naświetlanie przy całkiem otwartej przysłonie. Można by pomyśleć, że to sprawka matrycowego pomiaru światła, w ten sposób reagującego na winietowanie obiektywu. Ale nie, gdyż przy niemal tak samo winietującym f/2, środek kadru jest już jaśniejszy. Zresztą owo ściemnienie występuje także przy pomiarze punktowym światła w środku kadru, gdy jasność brzegów w ogóle nie jest brana pod uwagę. Bez względu na powód takich kaprysów, zdjęcia wykonane przy otwartej przysłonie warto korygować o 1/2-2/3 EV na plus w stosunku do tych wykonywanych przy mocniejszych przymknięciach.

     Zdjęcie widoczne poniżej wykonałem dla prezentacji (braku) osiowej aberracji chromatycznej. I rzeczywiście, jej brak (100 mm, f/1.8), lecz widać coś ciekawszego: odmienny charakter nieostrości dla przedniego i tylnego planu. Tył rozostrzony jest ślicznie, miękko i „budyniowo” - ten zoom zdecydowanie dobrze sprawdzi się przy portretach. Lecz przedni nieostry plan wygląda źle, z nerwowym bałaganem w szczegółach. Powód takiego zachowania obiektywu jest oczywisty: niedokorygowana aberracja sferyczna. Z pewnością celowo, właśnie dla zastosowań portretowych. Mi pasuje, ale znajdą się tacy, którzy zobaczą tylko „szklankę w połowie pustą” i będą narzekali na na pływające ognisko i potencjalny focus shift. Ja go nie zauważyłem.

Kliknij zdjęcie, by
obejrzeć w pełnej
rozdzielczości.

     Przy zdjęciach pod światło nie ma o co się martwić, dopóki mamy założoną osłonę przeciwsłoneczną. No, chyba że umieścimy źródło ostrego światła w kadrze. Wówczas blików może być sporo, zwłaszcza gdy pracujemy mocniej przymkniętą przysłoną.

     Na koniec kilka zdjęć prezentujących plastykę obrazu. Przy każdym deklaruję użytą ogniskową, a przysłonę jedynie jeśli nie była całkiem otwarta. 

Ogniskowa 50 mm. 

Ogniskowa 100 mm.

Ogniskowa 80 mm.

Ogniskowa 50 mm.

Ogniskowa 70 mm.

Ogniskowa 100 mm.

Ogniskowa 50 mm.

Ogniskowa 50 mm, przysłona f/2.8.

Ogniskowa 50 mm, przysłona f/5.6.

Ogniskowa 50 mm.

Ogniskowa 50 mm.

Ogniskowa 68 mm.

     Bez dwóch zdań, to świetny obiektyw. Wielki i ciężki, ale dla miłośników Sigmy to nie nowość. Tak wyglądał i działał zoom 50-150/2.8 OS, tak wygląda i działa „pięćdziesiątka” f/1.4 Art, a pewnie można by wymienić i inne podobnie prezentujące się szkiełka. Z pewnością nie każdemu ten zoom podpasuje, ale na pewno znajdzie się wielu, którzy z chęcią go kupią. Tani nie jest, ale „firmowa” konkurencja w ostatnich miesiącach pomaga Sigmie, niemiłosiernie windując ceny swych nowości. Poza tym, w wypadku tego zooma wiadomo, że jest za co płacić. Przede wszystkim za obraz o wyjątkowo wysokiej rozdzielczości, co zresztą Sigma powtórzyła po pełnoklatkowym 24-35/2. Tam też ostrość obrazu była priorytetem, któremu podporządkowano inne cechy. Z tym, że w przypadku 50-100/1.8 koszty postawienia na szczegółowość wcale nie są duże. Przy tym – rzadka sprawa w długich zoomach – konstruktorom udało się uniknąć spadku jakości obrazu dla najdłuższych ogniskowych. Jest wręcz lepiej, bo przy 100 mm najsłabsza jest osiowa AC i najlepsza rozdzielczość brzegów. Ale poza jakością obrazu, już mógłbym się czegoś czepiać. Osobiście nie focus breathingu, bo przy moim sposobie wykorzystywania tego obiektywu, to wada raczej teoretyczna. Niemniej zdaję sobie sprawę, że niektórzy będą narzekać. Znacznie bardziej obawiam się kapryśnego autofokusa. Liczę, że serwis Sigmy jest w stanie wynegocjować prawidłową współpracę każdego korpusu z tym zoomem. Jeśli nie, to sprawy mają się kiepsko, bo bez precyzyjnie działającego automatycznego ostrzenia, obiektyw „nie istnieje”. No, chyba że ktoś lubi ustawiać ostrość ręcznie.

     Tak czy inaczej, ten zoom bardzo mi się podoba. To kolejna konstrukcja, którą Sigma pokazuje, że nie tylko może równać się z najlepszymi, ale też ich pokonać. Doszło już do tego, że jest krytykowana za obiektywy, które w testach nie okazują się rewelacyjne. Rzecz jeszcze kilka lat temu wręcz nie do pomyślenia…

Podoba mi się:

+ rekordowa jasność jak na telezoom

+  bardzo wysoka rozdzielczość zdjęć

Nie podoba mi się:

- kapryśny AF

Zajrzyj też tu:

TEST: Nikon D3400. Lustrzanka na początek.
TEST: Sigma 18-35 mm f/1,8 DC HSM
TEST: Jasność, widzę jasność! – Sigma 24-35/2
TEST: Sigma 18-200 mm f/3.5-6.3. Superzoom po odchudzaniu.
TEST: Kolejna fajna stałeczka, Nikkor 24/1,8
TEST: Nikon D7200. Niby nic takiego...
TEST - Nikkor 58 mm f/1,4G vs. Sigma 50 mm f/1,4 DG HSM "Art"
TEST: Tokina AT-X 11-20 PRO DX F2.8. Jasno i szeroko.